باتوجه به اینكه كاربرد مشعلهای فن دار وسیعتر می باشد درزیربه شرح عملكرد مشعلهای فندار می پردازیم
هنگامی كه درجه حرارت آب از میزان ست شده برروی ترموستات دیگ پایینتر آمد ، ترموستات از طریق فاز ورودی به رله مشعل به موتورمشعل فرمان روشن شدن را می دهد( پایه شماره 4 رله مشعل )و فن هوارا به محفظه احتراق هدایت می كند.
پس از طی شدن زمانهای tlw = max.reaction time for air proving system و tv1= pre-purge time ( كه اصطلاحا به آن زمان پرچ گفته شده ودراین زمان گازهای اضافی داخل دیگ تخلیه می شوندوسوخت بهترمنتقل می شود، این زمان در رله های مختلف متفاوت است )جریان برق به ترانسفورماتور جرقه می رسدو سرالكترودها جرقه ایجاد می گردد.( پایه شماره 3 رله مشعل ) .ترانسفورماتور جرقه می بایستی ولتاژ بالایی در حدود 10000 ولت ایجاد كند.
پس از طی شدن زمان tvz = pre-ignition time شیربرقی گاز باز می شود (پایه شماره 5 رله مشعل )ودر محفظه احتراق مخلوط هوا و گاز مشتعل می گردد.
پس از طی شدن زمان ts = safty time جرقه زن متوقف می شود.
هنگامی كه درجه حرارت آب به حدتعیین شده بر روی ترموستات رسیدموتورفن خاموش شده و شیر مغناطیسی نیزراه ورود جریان گاز را می بندد.
تجهیزات ایمنی جانبی :
1- GAS PRESSURE( كنترل كننده فشار گاز ورودی ) : درصورتیكه فشار گاز كاهش یابد این كنترل كننده شیر مغناطیسی گاز ورودی را می بندد.
2- AIR PRESSURE(كنترل كننده فشار هوای ورودی ) : درصورتیكه هوای كافی به مشعل نرسد راه ورود گاز رامسدود می كند.
3- میله یونیزاسیون :به سبب آبی بودن شعله در مشعلهای گازی برای كنترل شعله از میله یونیزاسیون استفاده می شودودرصورتیكه شعله خاموش شود موتورخاموش شده و رله مشعل اصطلاحا ریست می كند.
سوخت مایع با فشار 2kg/cm 7 psi) 100) وارد نازل میشود و در آنجا با گزر از یك دسته شیار مماسی، فشار را در محفظه چرخش به انرژی جنبشی تبدیل میكند. نیروی گریز از مركز در محفظه چرخش، گازوئیل را روی دیواره های محفظه حركت می دهد و هسته ای از هوا در مركز آن به وجود می آید. این هسته هوایی سبب خروج سوخت به صورت افشانه ای مخروطی از روزنه نوك نازل می شود.
افشانه مخروطی دو الگوی اساسی دارد:
مخروط تو خالی پهن كم نفوذ،یا پهن افشان
مخروط تو پر تیز پر نفوذ
هر كدام از این دو الگو،بسته به كاربرد ،مزایایی دارند.
برای انجام صحیح لوله کشی رعایت یک سری اصول در ساختمان الزامیاست.
نكات مهم در سیستمهای لوله كشی
1) ارتباط بین سیستم لولهكشی نیوپایپ و سیستم لوله كشی فلزی
جهت ارتباط بین مهره ماسوره نیوپایپ با رزوه مقابل، لازم است تك اورینگ ماسوره داخل پخ 45 درجه اتصال قرار گیرد. به علت اینكه اتصالات فلزی فاقد چنین شرایطی هستند لذا مجاز به ارتباط مستقیم مهره ماسوره نیوپایپ و رزوه اتصالات سیستمهای فلزی نمیباشیم و حتماً باید از اقلامی مانند مغزی و تبدیلها بعنوان واسطه مهره ماسوره نیوپایپ ورزوه سیستمهای فلزی استفاده نماییم.
2) عدم استفاده ار اورینگهای متفرقه
با توجه به اینكه طراحی اورینگ اتصالات نیوپایپ به گونهای است كه توان عملكرد بلند مدت را در سیستمهای گرمایشی دارد لذا در صورت مفقود شدن اورینگ اتصالات مختلف، مجری مجاز به استفاده از اورینگهای مشابه یا متفرقه نمیباشد و موظف است اورینگ را از نمایندگی شركت نیوپایپ تهیه و روی اتصال نصب نماید.
3) مراقبت از لوله ها در مقابل مصالح ساختمانی
نظر به اینكه در زمان اجرای لولهكشی ساختمان، سایر عملیات ساختمانی نیز انجام میشود، رعایت نكات زیر الزامی است:
الف ـ رول لوله مستقیماً روی كف ساختمان در حال ساخت قرار نگیرد و با قرار دادن كارتن یا مقوا در زیر آن لوله از آسیب احتمالی محافظت شود.
ب ـ مسیر لولهكشی از وجود مصالح مختلف ساختمانی از جمله پوكه های نوك تیز پاك گردد.
ج ـ پس از اجرای هر مسیر لولهكشی و تست و تأیید مهندس ناظر، مسیر لوله مذكور با استفاده از ملات سبك پوشانده شود تا از آسیب احتمالی مصون گردد.
4) مراقبت از لولهها در مقابل نور مستقیم خورشید
طبق استاندارد، لولههای پلیمری در زمان تولید، نگهداری، حمل و نقل و بهره برداری نباید در مقابل نور مستقیم خورشید قرار گیرند. لذا در عملیات لولهكشی در فضاهای رو باز محافظت از لولههای نیوپایپ با استفاده از یك پوشش عایق در مقابل نور خورشید ضروری است.
5) مراقبت از فوم لوله در مقابل نور مستقیم خورشید
مجریان باید دقت نمایند كه فوم XPE نباید برای مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار گیرد لذا در موارد اجتناب ناپذیر باید از عایق مناسب در مقابل نور خورشید برای محافظت از فوم استفاده کرد.
6) عدم اعمال وزن اضافی به لولههای نصب شده
به عنوان یك اصل كلی، به هیچ وجه مجاز به اعمال وزن اضافی روی لولههای نصب شده سیستم لولهكشی نیوپایپ نمیباشیم. لذا قرار گرفتن وزن شیر آلات بهداشتی، وزن شیرهای اصلی و فرعی واحدها، وزن كلكتورها و... روی لولهها به هیچ وجه مجاز نمیباشد و در این موارد باید از صفحات نصب مخصوص جهت تحمل وزن سایر تجهیزات استفاده كرد.
7) عدم انتخاب مسیر افقی روی دیوار در سیستم تو كار
به عنوان یك اصل كلی، به هیچ وجه مجاز به انتخاب مسیر افقی روی دیوار در سیستم لولهكشی تو كار نیوپایپ نمیباشیم لذا لولهها باید مسیرهای افقی را در كف طی كرده و دقیقاً از زیر موقعیت شیر آلات ساختمانی وارد اتصالات نصب شده در دیوار كردند.
8) انتخاب مسیر صحیح از سقف كاذب به سیستم بهداشتی
در صورت لولهكشی در سقف كاذب، هنگام ورود لوله نیوپایپ از سقف كاذب به سیستمهای بهداشتی باید محل تقاطع دو دیوار به عنوان مسیر عمودی انتخاب گردد چرا كه هیچ احتمالی برای نصب وسایل رفاهی یا تزیینی در كنج دیوار وجود ندارد و در صورت نصب وسایل مذكور در سایر موقعیتهای دیوار آسیبی به لولههای دفن شده در كنج دیوار وارد نمیشود.
9) ارتباط بین لوله پلیمری و آبگرمكن
مطابق استاندارد اتصال مستقیم لوله نیوپایپ به خروجی آبگرمكن(دیواری و ایستاده) مجاز نمیباشد. بنابراین لازم است 7/45 سانتیمتر (18 اینچ) لوله فلزی استاندارد به خروجی آبگرمكن متصل كرده و لوله نیوپایپ را به انتهای لوله فلزی وصل نمود. قابل ذکر است در صورت استفاده از پکیج‌های جدید کندانسینگ دیگر نیازی به استفاده از لوله فلزی نمیباشد زیرا در طراحی اولیه این پکیج‌ها این مقدار از لوله در خود پکیج قرار داده شده است.
10) مراقبت از لولههای دفن نشده در زمستان
از جمله وظایف مجری در هنگام اجرای سیستم لولهكشی در فصل سرما مراقبت از لولههای پوشانده نشده در مصالح در مقابل یخ‌زدگی و تركیدگی احتمالی است لذا مجری موظف است پس از اجرای سیستم لولهكشی و انجام تست، آب كل سیستم را تخلیه نماید و یا جهت انجام تست از آب نمک با غلظت معین استفاده شود تا در صورتیکه آب در قسمت هایی از لوله باقی ماند امکان یخ‌زدگی آن کمتر شود. لازم به ذکر است هنگام نصب تجهیزات و شیرآلات آب نمک مذکور از سیستم خارج گردد.
برای ساخت محلول آب نمک باید از نسبت وزنی استفاده کنید. بطور مثال: برای ساخت محلول 23% باید 230 گرم نمک را در یک لیتر آب حل کنید.
با توجه به اینکه فشار آب داخل سیستم گرمایش و سرمایش از کف پایین است، میتوان برای تست از هوا با فشار 8 بار نیز استفاده نمود. قابل ذکر است این تست فقط برای سیستم گرمایش و سرمایش از کف اجرا می‌گردد.
وقتی ساختمان جدیدی طراحی می شود به ندرت پیش می آید که طراح تاسیسات برای طراحی و ترسیم نقشه های موتور خانه اطلاعات کافی در اختیار داشته باشد.بنابراین اغلب برای تخمین فضای مورد نیاز موتورخانه و چیدن دستگاه های مختلف در این فضا از برآوردهای سرانگشتی استفاده می شود.نوع سیستم تاسیساتی مورد استفاده ،شکل وترکیب ساختمان،وچندین پارامتر دیگر در برآورد فضای لازم برای موتورخانه دخیلند.
طرح نهایی معمولا با میان گیری بین آنچه مهندس تاسیسات می خواهد وآنچه مهندس معمار راضی به تامین آن است،حاصل می شود.گرچه ساختمانها از نظر طرح متفاوتند،اما تعیین مساحت لازم برای موتور خانه برپایه اصولی انجام می گیرد که برای بیشتر ساختمانها قابل اجراست.این مساحت را اغلب می توان برحسب درصدی از مساحت کل کف ساختمان بیان کرد.
-فضای لازم برای دستگاه های مکانیکی و الکتریکی(موتورخانه)
فضای کل مورد نیاز برای نصب دستگاه ها و تجهیزات مکانیکی و الکتریکی(موتورخانه) بین4تا9 درصد مساحت زیربنای ساختمان است که برای اغلب ساختمانها بین6 تا 9 درصد می باشد.
از دیدگاه مهندسی،ایده آل این است که فضای اختصاص یافته برای موتور خانه یا اتاق های هواساز نسبت به ساختمان موقعیت مرکزی داشته باشندکه این موجب کاهش طول واندازه کانالها و لوله ها،ساده ترشدن طرح شفتها تمرکز ونتیجتا تسهیل کار سرویس و نگهداری تاسیسات خواهد شد.این امر همچنین موجب کاهش قدرت مورد نیاز برای موتور بادزنهاو پمپها شده وهزینه عملکرد سیستم را پایین می آورد.
اما به دلایل بسیار اغلب امکان دادن فضای مرکزی ساختمان موتورخانه تاسیسات یا اتاق هواساز و غیره وجود نداردواما دست کم باید سعی شود که تا حد امکان موتورخانه تاسیسات مکانیکی ؛تجهیزات الکتریکی وسیستم آب و فاضلاب ساختمان در جنب یکدیگر قرار گیرند.
محل موتورخانه تاسیسات معمولا در زیرزمین یا طبقات پایین تر ساختمان است.ارتفاع سقف این فضاها برحسب چگونگی کانال کشی،لوله کشی واندازه دستگاه ها وتجهیزات؛باید بین12تا20 فوت(4تا6 متر)باشد:
1-وسایل سیستم تهویه مطبوع وگرمایش شامل دیگ وتجهیزات جانبی مربوطه، چیلر و تجهیزات جانبی از قبیل پمپها وغیره:برخی از تجهیزات HVAC از نظر محل نصب بسیار انعطاف پذیرند؛به طوری که مثلا گاهی به لحاظ اقتصادی چیلر را روی پشت بام نصب میکنند.
گرچه به این ترتیب هزینه های مربوط به مستحکم کردن سازه پشت بام و کارهای الکتریکی افزایش می یابد ،اما این خرجها با صرفه جویی حاصله در لوله کشی و انرژی مصرفی وکاهش هزینه های مربوط به کار دستگاه در فشار پایین تر جبران می شود.حتی دیگ را هم می توان روی پشت بام نصب کرد.با این کار دیگر احتیاجی به تعبیه دودکش در ساختمان نیست.استفاده از سوخت گاز عملی تر وکم هزینه تر از گازوئیل است چرا که دیگر به منبع ذخیره گازوئیل وملزوماتی مثل سیستم پمپاژ سوخت و لوله کشیهای مربوطه نیازی نیست.
با استفاده از وسایل بازیابی گرما همواره با دستگاه چیلر می توان سایز دیگ را به میزان قابل توجهی کاهش داده وفضای بزرگی را در موتورخانه صرفه جویی کرد.
2-نصب برج خنک کن اغلب مشکلاتی را به همراه دارد.در بیشتر موارد،خصوصا در ساختمانهای بزرگ،استفاده از برج خنک کن ضروری است.چنانچه طبق طرح قرارباشد برج خنک کن روی سطح زمین مستقر شود باید حداقل 100فوت(30متر)با ساختمان فاصله داشته باشد به دو دلیل یکی دوری جستن از سروصدای برج خنک کن که موجب آزار ساکنین ساختمان می شود،ودیگری جلوگیری از ورود هوای مرطوب خروجی از برج خنک کن به داخل ساختمان از طریق درها وپنجره ها.
همین فاصله باید نسبت به پارکینگ نیز منظور شود چرا که رطوبت هوای خروجی از برج خنک کن به دلیل محتوای مواد شیمیایی آن ممکن است به رنگ اتومبیلها صدمه بزند.
وقتی قرار است برج خنک کن روی پشت بام نصب گردد باید حتما برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات و سروصدای آن به ساختمان تمهیدات لازم اندیشیده شوند.بعضی از انواع برج خنک کن نسبت به برخی دیگر کم صداتر هستند که این پارامتر هنگام انتخاب برج باید لحاظ شود.
کف برج خنک کن ،خاصه در انواع بزرگ آن باید روی شاسی فولادی به بلندی 4تا5 فوت(حدود5/1متر)قرار گیرد تا کارهای لوله کشی وتعمییر ونگهداری به راحتی صورت پذیرند.
- فضای لازم برای اتاق هواساز وبادزن
در ساختمانهای چندطبقه اتاقهای هواساز وبادزن زیرزمینها وطبقه اول معمولا در طبقات پایینی ساختمان در نظر گرفته می شوند حالا یا در خود زیرزمین یا در طبقه دوم.چنانچه اتاقهای هواساز در طبقه دوم باشند،دسترسی به هوای تازه خارج وتخلیه هوای داخل وهمچنین نقل وانتقال تجهیرات راحت تر است.در ساختمانهایی که سطح زیربنای طبقات وسیع باشد اغلب از چند اتاق هواساز در هر طبقه استفاده می شود.
اما در بسیاری از ساختمانهای مرتفع یا اصطلاحا"برج"ممکن است یک اتاق هواساز برای10تا20 طبقه مورد استفاده قرار گیرد ؛یک اتاق هواساز برای طبقات پایینی ،یکی برای طبقات میانی ساختمان ویک اتاق هواساز هم روی پشت بام برای طبقات بالایی ساختمان.
مقررات جدید بناهای مرتفع ایجاب میکند که ساختمانها در سطح یا ارتفاع به چند بخش تقسیم شوند تا ایمنی ساکنین در صورت بروز آتش سوزی بهتر تامین گردد واین ممکن است روی تعداد و وسعت اتاقهای هواساز و محل آنها تاثیر بگذارد.ولی به هر حال محل اتاق هواساز باید در جایی باشد که از نظر کانال کشی حداکثر تسهیلات وحداقل هزینه را در بر داشته باشد.
-شفتهای داخلی(Interior Shafts)
شفتهای داخلی همان کانالهای قدیمی هستند که از درون آنهاکانالهای رفت وبرگشت هوا لوله کشی آب رفت(از)وبرگشت(به)چیلر،لوله کشی رفت وبرگشت سیستم گرمایش،سیم کشی های برق،وخلاصه تمامی شریانهای تاسیسات ساختمان عبور می کنند.
این مهم است که شفتها از راه پله وچاه آسانسور حداقل دوبرابر عرض خود فاصله داشته باشند تا بتوان در هر طبقه کار لوله کشی،کانال کشی وسیم کشی را در سقف یا کف به مقصد مورد نظر انجام داد.عموما اجرای شفتهایی با نسبت ظرافت(Aspect Ratio) از2:1 تا4:1 راحت تر از شفتهای گرد است.سایز ،تعداد ومحل شفتها در ساختمانهای مرتفع حائز اهمیت است.از دیدگاه مهندسی،مطلوب این است که کانال کشی بیشتر به طور قائم صورت گیردوحتی المقدورکانال کشی افقی کمتر باشد تا هزینهای مربوطه کاهش یابد؛
بالانس سیستم آسانتر صورت گیرد،برخورد با سیستم لوله کشی و ستونهای فلزی ساختمان وسیستم روشنایی وغیره کمتر شود وبالخره به مهندس معمار این امکان را بدهد که فاصله کف تا کف طبقات را کم کند.تعدادشفتها تابعی از فرم و وسعت ساختمان است.اما در ساختمانهای بزرگ از جنبه های مختلف ،عاقلانه تر این است که بجای یک شفت بزرگ،چندشفت کوچکتر منظور گردد.همچنین ممکن است مطلوب باشد که شفتهای کانالهای رفت وبرگشت مجزا باشند تا شمار تقاطع کانالها به حداقل رسیده وکار کانال کشی راحت تر صورت پذیرد.ایده آل این است که برای شفتها10تا15 درصد فضای اضافی جهت توسعه یا تغییرات آینده منظور گردد.
- نقل وانتقال دستگاهها وتجهیزات
در طراحی صحیح موتورخانه تاسیسات یا اتاقهای هواساز وبادزن باید مسئله نقل وانتقال دستگاه های بزرگ وسنگین به داخل اتاق وبالعکس کاملا مورد توجه قرار گیرد.چه در غیر این صورت هزینه نقل وانتقالات وتعمییرات سیستم زیاد خواهد بود.
تست سیستم لوله کشی یکی از موارد مهم پس از نصب کامل است تا شما از صحت ارتباط لوله و اتصالات اطمینان حاصل نمایید.
با توجه به ساختار لوله های پلیمری و رفتار انها در مقابل شرایط تست و تاثیراتی که اختلاف دمای محیط و اب ممکن است روی نتایج تست داشته باشد انجام تست فشار مطابق شرایط اعلامی اطمینان شما را نسبت به انجام صحیح نصب کامل سیستم لوله کشی دوچندان می نماید .
نكات قابل توجه قبل از تست
از فشار سنجی استفاده كنید كه فشار MAX آن حداقل bar 1/0 باشد. فشار سنج را در پایینترین نقطه سیستم لولهكشی نصب نمایید.
برای اتصال پمپ تست به سیستم لولهكشی از شیر قطع و وصل استفاده شود تا پس از رسیدن فشار به مقدار مورد نظر پمپ از مدار جدا گردد.
دقت نمایید آب مورد مصرف با محیط هم دما باشند (از آب سرد در فصل تابستان یا از آب گرم در فصل زمستان استفاده نكنید و سعی نمایید محیط در زمان تست حتی المقدور در شرایط ثابت دمایی باقی بماند).
آماده سازی آبگیری
از محكم بودن تمامی اتصالات دندهای و پرسی و بسته بودن سایر در پوشها اطمینان حاصل نمایید.
سیستم را با آب تمیز كاملاً پر نمایید.
هوای سیستم را كاملاً تخلیه نمایید.
تست مقدماتی
الف) فشار سیستم را به 15 bar برسانید ( 5/1 برابر حداکثر فشار کارکرد سیستم) و 30 دقیقه صبر كنید اگر پس از این مدت افت فشار كمتر از 6/0 bar باشد و هیچگونه نشتی مشاهده نگردد این مرحله مورد تأیید است.
ب) پس از تأیید مرحله الف به سیستم 10 دقیقه استراحت دهید و مجدداً فشار سیستم را به bar 15 برسانید و 30 دقیقه صبر كنید اگر پس از این مدت افت فشار كمتر از 6/0 bar باشد و هیچگونه نشتی مشاهده نگردد این مرحله مورد تأیید است.
تست نهایی
بلافاصله پس از تأیید تست مقدماتی و قبل از اینكه سیستم امكان استراحت پیدا كند فشار را مجدداً بهbar 15 برسانید. اگر پس از 2 ساعت افت فشار كمتر از 2/0 bar باشد و هیچگونه نشتی در سیستم مشاهده نگردد تست نهایی مورد تأیید است.
نكات قابل توجه پس از تست
در طول مدت تست سیستم مورد بازدید قرار گیرد تا عدم وجود نشتی در سیستم اطمینان حاصل گردد. بلافاصله پس از انجام تست روی كلیه لولهها با استفاده از ملات سبك پوشانده شود تا از آسیب دیدن آنها جلوگیری گردد. در فصل سرما پس از تست با تخلیه آب مدار از یخ زدگی آب درون سیستم جلوگیری نمایید. در صورت تغییر در سیستم لولهكشی باید تست مجدداً انجام گیرد.
فرم تست فشار و بیمه نامه
مجریان محترم باید پس از اتمام لوله کشی نسبت به انجام تست فشار مطابق شرایط اعلامی در پشت بیمه نامه اقدام و پس از تکمیل و مهر و امضا بیمه نامه آن را در اختیار کارفرما قرار دهند.
(( گام به گام با سیستم گرمایش از کف نیوپایپ ))
الف ) مواردی که مجری سیستم گرمایش از کف در مراحل ساخت ساختمان به اطلاع کارفرما می‌رساند: • توصیه می گردد چارچوب کلیه درها و پنجره ها نصب شده باشند. • توصیه می گردد قبل از اجرای سیستم گرمایش از کف، عملیات گچ کاری انجام شده باشد (بهتر است عملیات گچ کاری و گچ بری سقف کاملاً به اتمام رسیده باشد و عملیات گچ کاری دیوارها تا یک متر مانده به کف بنا انجام شده باشد). • عایقکاری سقف طبقه آخر با استفاده از عایق پلی اتیلن مشبک (XPE) به ضخامت 3 سانتیمترالزامی است. • ترجیحاً توصیه میشود عایقکاری سقف طبقه آخر از زیر سقف انجام شود ولی در صورت عدم امکان میتوان سقف طبقه آخر را از روی سقف عایقکاری نمود.
ب ) ملاحضاتی که مجریان سیستم گرمایش از کف باید در نظر داشته باشند:
1-1 سیستم آبرسانی را با توجه به موارد ذیل انتخاب کنید: • پروژه دارای سقف کاذب است بهترین انتخاب، سیستم آبرسانی انشعابی کامل یا سیستم کلکتوری- انشعابی می باشد هر چند سایر گزینه ها نیزامکان پذیر است. • پروژه دارای سقف کاذب نیست بهترین انتخاب، سیستم آبرسانی کلکتوری کامل یا سیستم کلکتوری- انشعابی می باشد وسایر گزینه ها پیشنهاد نمی گردند. • درصورت وجود سقف کاذب، اکیداً توصیه می گردد کلیه سیستم های لوله کشی آب، فاضلاب وسیستم تاسیسات برق در سقف کاذب نصب گردند.
1-2 سیستم آبرسانی را مطابق دستور العمل نصب لوله های نیوپایپ نصب وتست نمائید. 1-3 لوله های ورودی به (خروجی از) کلکتور گرمایش از کف را مطابق دستورالعمل نصب لوله های نیوپایپ نصب وتست نمائید. 1-4 سیستم آبرسانی وهمچنین لوله های ورودی به (خروجی از) کلکتور گرمایش از کف در یک ماهیچه بتونی پوشانده شوند.
1-5 در صورتی که لوله های سیستم آبرسانی، فاضلاب وبرق روی کف نصب شده اند(یعنی ساختمان دارای سقف کاذب نمی باشد)کلیه لوله های مذکور درون یک لایه بتونی پوشانده شوند به نحوی که سطحی تراز برای نصب عایق سیستم گرمایش از کف فراهم گردد. 1-6 محل نصب عایق پیرامونی آماده گردد (پائین کلیه دیوارها به گونه ای باشد که چسباندن عایق پیرامونی به ارتفاع 10سانتیمتر به دیوار امکان پذیر باشد).
نصب سیستم گرمایش از کف
نصب کلکتور
برای نصب کلکتور رفت و برگشت در سیستم گرمایش از کف بهتر است از جعبه‌های کلکتور استفاده شود که در شکل زیر دو نمای جعبه و کلکتور روی آن نمایش داده شده است.
- استفاده از لولههای پلی پروپیلن جهت لولههای اصلی ورودی به کلکتورهای رفت و برگشت مجاز نمیباشد. - توصیه می‌گردد لولههای اصلی ورودی به کلکتورها عایق کاری شود. - توصیه می‌گردد شیر هواگیری اتوماتیک بر روی کلکتورهای رفت و برگشت در نظر گرفته شود.
• کلکتور سیستم گرمایش از کف مطابق شکل 3 نصب گردد.
- جعبه‌های کلکتور در اندازه‌های 45*45 و 65*45 و 90*45 در نظر گرفته شده است.
کنترل سیستم گرمایش از کف توسط شیرهای دستی که روی کلکتور موجود است امکان پذیر است. همچنین میتوان از شیرهای ترموستاتیک نیز استفاده نمود. این شیرها بر روی کلکتور نصب شده و با دریافت سیگنال از ترموستات مدار را قطع و وصل می‌نماید. بدین ترتیب کنترل هر مدار به صورت خودکار توسط ترموستات‌های اتاقی امکان‌پذیر است.
- لازم به ذکر است میتوان از کلکتورهای ویژه SGP که مجهز به شیر هواگیری و شیر تخلیه می‌باشند و برای پروژه‌های کوچک و یا بزرگ با تعداد انشعاب‌های مختلف قابل دسترسی هستند استفاده نمود.
شیر بای پس: نوعی شیر مخصوص است که با اختلاف فشار جریان آب باز شده و جهت جلوگیری از فشار مضاعف به پمپ، استهلاک و تخریب آن استفاده میشود. همچنین باعث یکنواختی جریان آب برای به تعادل رسیدن مدارهای گرمایشی می‌گردد.
عایقکاری ـ ابتدا عایق پیرامونی نصب می گردد این عایق که از جنس XPE می باشد باید پیرامون دیوارها، چهارچوب درها و ستونها و دیگر اجزا ساختمان كه در لایه بتن نفوذ می كند نصب گردد. این عایق به بتن اجازه انبساط می دهد و از بوجود آمدن پل حرارتی به دیوارهای خارجی جلوگیری می نماید. ـ بر روی كف عایق خوابانده می شود. حداقل ضخامت عایق كه از جنس XPE است 3cm و در صورتی که فضای زیر کف ساختمان سرد باشد حد اقل 4cm در نظر گرفته شده و چگالی آن می باشد كه در هنگام طراحی سیستم گرمایش از كف مشخص می گردد.
نصب لوله ها • مطابق نقشه تهیه شده توسط مهندس طراح، تعدادی پاره خط (به عنوان خطوط راهنما) روی عایق رسم نمائید. • مطابق نقشه تهیه شده توسط مهندس طراح وبا استفاده از خطوط راهنما، لوله ها را نصب نمائید. • در فواصل 40 الی 50 سانتیمتر وهمچنین در میانه خم ها از بست های نگهدارنده استفاده نمائید. • توجه نمائید که طول مدارها وفاصله بین لوله ها باید منطبق بر نقشه تهیه شده توسط مهندس طراح باشند. • جهت خم نمودن لوله ها حتماً از فنر روکار یا لوله خم کن استفاده نمائید.
مراحل اجرای لوله گذاری در کف:
اتصال لوله ها به کلکتور • در زمان اتصال لوله ها به منیفولد این اصل کلی را در خاطر داشته باشید: همیشه آب گرم از کلکتور رفت خارج شده ودر ابتدا به مرزهای سرد وارد می شود وپس از عبور از مرزهای سرد وارد مرزها و سطوح نیمه سرد می گردد ونهایتاً به کلکتور برگشت می گردد. • همیشه لوله ها را به گونه ای به کلکتور وصل کنید که لوله خروجی از کلکتور آب گرمتر را به مرز سرد برساند.
• برای تمام مدارها یک شیر مستقل نصب نمائید. • همیشه کلکتور برگشت را بالاتر کلکتور رفت قرار دهید. این امر باعث می شود هوای موجود در آب با قابلیت بهتری از سیستم خارج شود. • روی کلکتور بازگشتی، شیر هواگیری تعبیه نمائید. • به علت تراکم زیاد لوله ها در نزدیکی کلکتور، لوله های ورودی نزدیک به کلکتور را عایقکاری کنید تا از انتقال بیش از حد گرما به سطوح نزدیک به کلکتور جلوگیری شود. • قسمت خم شده لوله را در یک غلاف محافظ (ازجنس لوله پلیمری) قرار دهید. تست سیستم لوله کشی گرمایش از کف
جهت اطلاع بیشتر قسمت آزمایش با گاز مبحث 14 مقررات ملی ساختمان صفحه 139 تقدیم می‌گردد.
آزمایش با گاز: الف) آزمایش با گاز در مورد لوله‌کشی سیستم‌هایی ممکن است انجام گیرد که فشار آزمایش در آنها از 10 بار تجاوز نکند. ب) آزمایش با گاز ممکن است با هوای فشرده، گاز ازت و یا دیگر گازهای خنثی انجام گیرد. - آزمایش با گاز اکسیژن مجاز نیست. پ) فشار آزمایش باید دست کم 1/25 برابر فشار کار طبیعی سیستم لوله‌کشی باشد. - حداقل فشار آزمایش در هر حال نباید از 7 بار کمتر باشد. ت) مدت زمان آزمایش با گاز دست کم باید یک ساعت پیوسته باشد.
عملیات بتن ریزی پس از حصول اطمینان از اجرای صحیح سیستم - عملیات بتن ریزی تحت نظارت مهندسین انجام می شود.
- مجموع ضخامت ورقه بتن از روی عایق تا زیر کف پوش ( سنگ - کاشی - سرامیک ....) نباید کمتر از 3 سانتیمتر باشد. لازم به ذکر است برای ساخت ملات بتن باید از مصالح با دانه بندی ریز استفاده شود.( حداکثر اندازه دانه های مصرفی نباید از یک سانتیمتر بیشتر باشد)
- افزایش ضخامت ورقه بتنی تا 50 میلیمتر مشکلی برای سیستم گرمایش از کف ایجاد نمی کند.
- در هنگام اجرای ورقه بتنی حداقل به مدت 2 روز نباید دمای محیط از 5 درجه سانتیگراد کمتر شود.
- در 3 روز اول پس از اجرای ورقه بتنی باید از خشک شدن آن محافظت گردد.
- در طی 7 روز پس از بتن ریزی - ورقه بتنی نباید تحت بارهای بیشتر از وزن انسان قرار گیرد.
سیستم سرمایش از کف:
سیستم سرمایش از کف نیز همانند گرمایش از کف سیستم نوینی است که هدف را در سرمایش ساکنان ساختمانها قرار داده است . در این سیستم نیز شما بدون هزینه تاسیساتی مضاعف و با همان لوله کشی که برای گرمایش از کف قرار داده اید می توانید مسیر ورودی کلکتور را به تجهیزات(چیلرهای آپارتمانی) سرمایشی جدید SGP وصل کرده و سرمایش مطبوعی را در فصول گرم سال تجربه کنید.
پکیج وموتورخانه • استفاده از پکیج یا موتور خانه برای تأمین انرژی مورد نیاز سیستم گرمایش از کف امکان پذیر است.
پکیج • در صورت استفاده از پکیج برای تأمین انرژی سیستم گرمایش از کف، پکیج مورد استفاده باید دارای کنترل دو منظوره باشد ( کنترلر دمای آب سیستم گرمایشی مستقل از کنترل دمای آب گرم مصرفی باشد).
موتورخانه • نصب پمپ سیستم گرمایش از کف روی مسیر برگشت به هیچ عنوان مجاز نمی باشد و الزاماً لازم است بر روی مسیر رفت ( وبعد از محل اتصال منبع انبساط به سیستم گرمایشی ) قرارگیرد. • در صورت نصب پمپ در مسیر برگشت، امکان ورود هوا به سیستم از شیرهای هواگیری واتصالات آب بندی نشده بوجود آمده وهمچنین فشار مثبت در ورودی پمپ تأمین نمی گردد. • طرح کلی موتورخانه توسط مهندس طراح تهیه می گردد ومعمولاً به یکی از دو صورت زیر است:
طرح موتور خانه جهت تامین آب گرم سیستم گرمایش از کف با استفاده از مخزن مخلوط کننده
طرح موتور خانه جهت تامین آب گرم سیستم گرمایش از کف با استفاده از مبدل حرارتی
توجه: در هریک از طرحهای فوق معمولاً حجم مبدل یا تانک میانگیر(مخزن مخلوط کننده) به گونه ای در نظر گرفته می شود که همیشه حجمی برابر حجم آب موجود در لوله های گرمایش از کف ورایزرهای مربوطه در مبدل یا تانک میانگیر ذخیره شده باشد. • اتصال مستقیم سیستم گرمایش از کف به یک دیگ آب گرم مجاز نمی باشد چرا که عملاً دیگ آب گرم به علت پائین بودن دمای آب بازگشتی از مدارهای سیستم گرمایش از کف در معرض آسیب ناشی از ایجاد تنشهای حرارتی قرار می گیرد و دستیابی به حداکثر ظرفیت حرارتی دیگ امکان پذیر نمی باشد.
راه اندازی • مهمترین نکته در زمان راه اندازی، افزایش تدریجی دمای آب ورودی به سیستم گرمایش از کف می باشد به گونه ای که لوله ها، ورقه بتنی نصب شده و همچنین دیگ آب گرم تحت تنش حرارتی قرار گیرند لذا توصیه می گردد دمای آب در زمان راه اندازی از C˚ 25 بیشتر نباشد و روزانه فقط C ˚5 دمای آب ورودی افزایش یابد.
موتور فن نیم‌سوز است :موتور را دوباره سیم‌پیچی یا تعویض کنید.
موتور فن کار نمی‌کند.
کلید خاموش و روشن ، قطع است :خرابی کلید را برطرف یا آن را تعویض نمایید.
سیم‌پیچی موتور فن سوخته است :موتور را بازپیچی کنید یا موتور را تعویض نمایید.
فقط دور زیاد موتور کار میکند.
کلید گریز از مرکز تنظیم نیست :کلید را تنظیم نمایید.
پلاتین‌های مربوط به دور کم عمل نمی‌کند :پلاتین‌ها را عوض کنید.
کلید تبدیل کولر خراب است :آن کلید را عوض کنید.
با زدن کلید مخصوص به حالت روشن موتور راه نمی‌افتد. اما با چرخاندن پولی توسط دست ، موتور راه‌اندازی میشود.
سیم‌پیچ راه‌انداز سوخته است :سیم‌پیج را بازپیچی نمایید.
سیم‌پیچ راه‌اندازی از کلید گریز از مرکز جدا شده است :آنها را به یکدیگر ربط بدهید.
موتور کولر یا واترپمپ در زمستان بدون روشن کردن کلید مخصوص خود به خود روشن میشود.
سیم فاز جریان مستقیما به موتور و واترپمپ وصل شده و نول جریان از طریق کلید مخصوص به موتور و واترپمپ می‌رسد. زیرا در زمستان به علت رطوبت هوا بین بدنه و جعبه اتصال ، مقاومت عایقکاسته شده و از طریق بدنه نول جریان دریافت می‌گردد.
کولر موقع کار با سروصدا همراه است.
پولی سر موتور شل شده است :پولی را درجای خود محکم کنید.
یاتاقانهای دو سر فن اشکال دارد :یاتاقانها را تعمیر یا تعویض کنید.
بوشهای موتور خوردگی پیدا کرده است :بوش‌ها را عوض کنید.
محور فن کج شده است :محور را تعویض کنید.
روغن یاتاقانها از بین رفته و خشک کار میکند :یاتاقانها را روغن‌کاریکنید.
موتور کولرمتناوبا به هنگام کار خاموش و روشن میشود.
قطع و وصل مجدد به علت وجود بی‌متال سر راه سیم مشترک یا برق موتور فن است و می‌تواند در اثر موارد زیر ایجاد گردد.
موتور نیم سوز شده است.
تسمه سفت است.
یاتاقانها گریپاج کرده‌اند.
هوای محیط راهی به خارج ندارد.
دریچه هوای کولر نیم‌بسته است.
پولی‌ها در یک امتداد نیستند.
هنگام کار کولر بدنه برق‌دار میشود.
موتور فن اتصال بدنه دارد :اتصال را برطرف کنید.
واتر پمپ اتصال بدنه دارد :اتصال را برطرف کنید.
اتصال بر اثر پاشیدن آب بر روی موتور بوجود آمده است :مانع از ریختن آب بر روی موتور شوید.
پره‌های واترپمپ گیر دارد :پره‌های واترپمپ را اصلاح کنید. در صورت اصلاح نشدن آنها را تعویض کنید.
دور زیاد و کم موتور معکوس عمل میکند.
در داخل جعبه ترمینال مخصوص ، اتصال ناخواسته رخ داده است :اتصال را برطرف کنید.
در جعبه ترمینال‌های سیم‌های دور کم و زیاد عوضی وصل شده است :آنها را باز کرده و جاهای آنها را تغییر دهید.
آب کولر سرریز میشود.
شناور تنظیم نیست :شناور را تنظیم کنید.
کوی شناور سوراخ شده و پر از آب است و یا به لجن کف چسبیده است و حرکت نمی‌کند و اثر لوله دریچه اطمینان کف کولر از بین رفته و یا کولر تراز نیست :برای اصلاح اشکالات اقدام نمایید.
موتور در حالت راه اندازی و دورکم درست عمل میکند اما به مجرد رفتن به دور زیاد ، موتور دود میکند.
اتصال سرسیم‌های دور زیاد و راه‌انداز جابجا به کلید گریز از مرکز صورت گرفته است :آنها را تغییردهید.
هنگام کار کولر قطرات ریز آب وارد محیط میشود.
شیلنگ پاره شده است و آب به داخل پره‌های توربین پاشیده میشود. یا آب از طریق پوشال و تسمه به داخل فن ریخته میشود :شیلنگ را عوض کنید و مانع از رسیدن آب به تسمه شوید.
موتور با دور کم راه نمی‌افتد، اما پس از راه‌اندازی در دور تند با دور کند هم کار میکند.
فاصله بین پلاتین‌های کلید گریز از مرکز داخل موتور تنظیم نیست :آنها را تنظیم کنید.
راه اندازي سيستم برودتي را ميتوان به صورت زير تفسير كرد:
«پيشرفت مراحل نصب دستگاهها از مرحله ابتدايي تا مقطعي كه سيستم، كار مورد نياز را انجام دهد.»
پيمانكاران بسياري در اين امر دخالت دارند: نصب كننده دستگاههاي برودتي، برقكار، لوله كش، سازندگان ساختمان، نجار و .... به منظور همكاري نزديك اين پيمانكاران بسيار مهم است كليه كارهايي كه بايد انجام گيرد تحت نظر يك نفر –مهندس سيستمهاي برودتي- انجام پذيرد. مراحل ايمني در هر مرحله حتماً بايد رعايت شود. در زمان راه اندازي، مسائل زير بايد رعايت گردد: 1.با مراجعه به اطلاعات سازنده فقط از مُبرد تعيين شده استفاده كنيد. 2.مُبرد جايگزين فقط در صورت تأييد سازنده دستگاهها استفاده شود. 3.مُبردي كه احتمال آلودگي در آن وجود داشته باشد استفاده نكنيد.
- آلودگي
مراحل نصب سيستم از هرگونه آلودگي و حتي الامكان به دور از هواي مرطوب انجام گيرد. از ورود هرگونه جسم خارجي مانند برادة فلز، مواد جوشكاري، رسوبات كربني- كه بعد از جوشكاري ايجاد ميشود- به سيستم لوله كشي جلوگيري كنيد.
در صورت پيشگيري نكردن، دراثرهواورطوبت خوردگي ايجاد خواهد شد و مشكلات ديگري كه در زير آمده نيز بروز خواهد كرد:
1. اگر روغن استفاده شده آلوده باشد بر سطح لوله هاي مسي رسوب تشكيل مي شود. اين رسوب در ياتاقانها و سطوح صاف كه حرارت بالا دارند ايجاد ميشود. وجود رطوبت در سيستم نيز ميتواند علت اين امر باشد. 2. اگر تخليه هوا در سيستم به درستي انجام نگرفته باشد، يخ زدگي مشكل اساسي ايجاد ميكند. 3. روغن همراه با گازهاي تقطيرناپذير در دماهاي بالا تغيير شيميايي پيدا مي كند. تجزيه شيميايي مُبرد و روغن در دماهاي بالاي براي مُبرد R22و گروه R500احتمال بيشتري دارد.درحضور مولكولهايي كه شامل هيدروژن هستند اين تجزيه شيميايي توليد اسيد هيدروكلريك و هيدروفلوريك مي كند كه براي كمپرسورهاي بسته و نيمه بسته بسيار مضر است.به همين دليل سيستم بايد مدت زمان كافي تحت عمل تخليه هوا قرار گيرد.
- تخليه (Evacuation)
تخليه كامل هوا، رطوبت و گازهاي غيرقابل تقطير از سيستمهايي كه از مُبردهاي هالوژن استفاده مي كنند شديداً توصيه ميشود. اگر اين كار به درستي انجام نشود وجود هوا و يا گازهاي غير قابل تقطير باعث بالا رفتن فشار تخليه كمپرسور شده و سيستم در دماي بالايي كار ميكند. وجودهوا بدين معني است كه رطوبت نيز در سيستم وجود دارد. اگر مقدار رطوبت به قدري باشد كه باعث اشباع خشك كن/***** شود، رطوبت باقي مانده در شير انبساط يا لوله مويي منجمد شده و جريان مُبرد را مسدود ميكند. اگر سيستم تحت آزمايش نشت مُبرد با فشار بالا قرار گيرد و بعد از آن تخليه كامل صورت نگيرد نيتروژن (ازت) باقي مانده باعث بالا رفتن فشار كار خواهد شد. دو روش براي تخليه سيستم: خلأ عميق و روش رقيق*سازي، وجود دارد.
2-1: روش خلأ عميق به منظور انجام تخليه صحيح، يك پمپ خلأ (Vacuum pump) خوب مورد نياز است. خلأ مناسب تحت شرايط عادي محيط بايد تا 20 torrبدست آيد. مدت زمان انجام خلأ عميق بستگي به نوع سيستم دارد: هر چه سيستم بزرگتر باشد زمان بيشتري مورد نياز است. مدت زماني كه يك سيستم بايد تحت عمل تخليه قرار گيرد به عهده تعميركار است و باي طبق دستورالعمل شركت مربوط انجام گيرد. گاهي مشتري زمان خاصي را ملاك عمل قرار ميدهد. واضح است كه پمپ خلأ بزرگتر، زمان كار را كمتر مي*كند. بعضي وقتها سيستم را به مدت بيست و چهار يا چهل و هشت ساعت تحت خلأ قرار ميدهند تا اطمينان صد درصد حاصل شود كه سيستم از هر گونه آلودگي مبراست.
مزين روش خلأ عميق در اين است كه: الف) به جز مقدار كمي مُبرد كه در زمان آزمايش نشت مُبرد در سيستم وارد مي شود، مُبرد ديگري تلف نخواهد شد. ب) در سيستمهاي بزرگ امكان بازيافت مُبرد وجود دارد.
2-2: روش رقيق سازي
روش رقيق سازي كه به اصطلاح «تخليه سه گانه» ناميده مي شود هنگامي توصيه مي شود كه پمپ خلأ خوبي در اختيار نباشد. اين روش معمولاً براي سيستمهاي خيلي كوچك كه مقدار مُبرد كم است استفاده مي شود.
1.مقدار كمي از مُبرد را به عنوان «ردياب» در سيستم شارژ كنيد. بگذاريد تا سي دقيقه در سيستم باقي بماند. مُبرد استفاده شده بايد با مُبرد اصلي يكي باشد.
2.مُبرد «ردياب» را تا 5 torrتخليه كنيد.
3.اين خلأ به وجود آمده را مجدداً با مقدار كمي گاز مُبرد از بين برده و سپس تا 5 torrتخليه كنيد.
4.اين خلأ را نيز با مقدار كم گاز مُبرد از بين برده و سپس براي سومين و آخرين بار سيستم را تخليه كنيد.
تكرار مراحل ممكن است غير ضروري باشد، اما بعد از يك يا دو بار تخليه، ممكن است مقدار جزيي هوا يا گازهاي غير قابل تقطير موجود در محلهاي اتصال لوله كشي و كنترلها با شكستن خلأ توسط گاز مُبرد، پراكنده و يا توسط مُبرد رقيق شوند.
بعد از هر مرحله پمپ خلأ را خاموش كرده و بعد از چند دقيقه عدد خلأ را ثبت كنيد. سيستم را مجدداً براي مدت سي دقيقه به همين صورت نگه داشته و سپس عدد خلأ را قرائت كنيد. اگر فشار سيستم افزايش يابد بدين معني است كه هنوز مقداري رطوبت در سيستم وجود دارد. نبايد در هيچ شرايطي كمپرسور سيستم را به عنوان پمپ خلأ استفاده كرد. توجه شود كه.
ميتوان در زمان تخليه فنهاي اواپراتور را روشن كرد و سيستم ديفراست حرارتي را نيز فعال كرد تا دماي اواپراتور بالا رود. توجه شود كه هيترها را نبايد براي مدت طولاني روشن نگاهداشت تا اواپراتور صدمه نبيند. دقت كنيد كه هيچ قسمتي از سيستم از مدار تخليه جدا نباشد.
وقتي كه پمپ كار مي كند، شير آن بايد باز باشد و شير تعميراتي روي كمپرسور در موقعيت نشيمنگاه مياني قرار گيرد، شير قطع مايع در مخزن ذخيره باز و شير سيلندر مُبرد بسته باشد. هر دو شير روي شير چند راهه بايد باز باشد. وقتي كه خلأ ايجاد شده توسط گاز مُبرد شكسته مي شود مطمئن شويد كه شير پمپ بسته باشد.
قبل از روشن كردن كمپرسور به مراحل زير توجه كنيد: 1.مطمئن شويد كه برق تغذيه كمپرسور با آنچه كه بر روي پلاك كمپرسور يا موتور نوشته شده مطابقت كند. 2.ولتاژ برق را در ترمينال موتور چك كنيد. 3.ظرفيت فيوزها را چك كنيد. 4.كاركرد كنترلهاي ايمني را چك كنيد. 5.اگر كمپرسور از نوع باز است، در صورت امكان با دست چرخانده تا گردش آزاد آن را مطمئن شويد. در اين مقطع توصيه ميشود كه يك دفتر ثبت آماده و تمام اطلاعات برقي، دما، فشار و تنظيم كنترلها را ثبت كنيد تا اگر در زمان راه اندازي، سيستم به هر دليلي قطع شود مرجعي وجود داشته باشد.
وقتی ساختمان جدیدی طراحی می شود به ندرت پیش می آید که طراح تاسیسات برای طراحی و ترسیم نقشه های موتور خانه اطلاعات کافی در اختیار داشته باشد.بنابراین اغلب برای تخمین فضای مورد نیاز موتورخانه و چیدن دستگاه های مختلف در این فضا از برآوردهای سرانگشتی استفاده می شود.نوع سیستم تاسیساتی مورد استفاده ،شکل وترکیب ساختمان،وچندین پارامتر دیگر در برآورد فضای لازم برای موتورخانه دخیلند.
طرح نهایی معمولا با میان گیری بین آنچه مهندس تاسیسات می خواهد وآنچه مهندس معمار راضی به تامین آن است،حاصل می شود.گرچه ساختمانها از نظر طرح متفاوتند،اما تعیین مساحت لازم برای موتور خانه برپایه اصولی انجام می گیرد که برای بیشتر ساختمانها قابل اجراست.این مساحت را اغلب می توان برحسب درصدی از مساحت کل کف ساختمان بیان کرد.
-فضای لازم برای دستگاه های مکانیکی و الکتریکی(موتورخانه)
فضای کل مورد نیاز برای نصب دستگاه ها و تجهیزات مکانیکی و الکتریکی(موتورخانه) بین4تا9 درصد مساحت زیربنای ساختمان است که برای اغلب ساختمانها بین6 تا 9 درصد می باشد.
از دیدگاه مهندسی،ایده آل این است که فضای اختصاص یافته برای موتور خانه یا اتاق های هواساز نسبت به ساختمان موقعیت مرکزی داشته باشندکه این موجب کاهش طول واندازه کانالها و لوله ها،ساده ترشدن طرح شفتها تمرکز ونتیجتا تسهیل کار سرویس و نگهداری تاسیسات خواهد شد.این امر همچنین موجب کاهش قدرت مورد نیاز برای موتور بادزنهاو پمپها شده وهزینه عملکرد سیستم را پایین می آورد.
اما به دلایل بسیار اغلب امکان دادن فضای مرکزی ساختمان موتورخانه تاسیسات یا اتاق هواساز و غیره وجود نداردواما دست کم باید سعی شود که تا حد امکان موتورخانه تاسیسات مکانیکی ؛تجهیزات الکتریکی وسیستم آب و فاضلاب ساختمان در جنب یکدیگر قرار گیرند.
محل موتورخانه تاسیسات معمولا در زیرزمین یا طبقات پایین تر ساختمان است.ارتفاع سقف این فضاها برحسب چگونگی کانال کشی،لوله کشی واندازه دستگاه ها وتجهیزات؛باید بین12تا20 فوت(4تا6 متر)باشد:
1-وسایل سیستم تهویه مطبوع وگرمایش شامل دیگ وتجهیزات جانبی مربوطه، چیلر و تجهیزات جانبی از قبیل پمپها وغیره:برخی از تجهیزات HVAC از نظر محل نصب بسیار انعطاف پذیرند؛به طوری که مثلا گاهی به لحاظ اقتصادی چیلر را روی پشت بام نصب میکنند.
گرچه به این ترتیب هزینه های مربوط به مستحکم کردن سازه پشت بام و کارهای الکتریکی افزایش می یابد ،اما این خرجها با صرفه جویی حاصله در لوله کشی و انرژی مصرفی وکاهش هزینه های مربوط به کار دستگاه در فشار پایین تر جبران می شود.حتی دیگ را هم می توان روی پشت بام نصب کرد.با این کار دیگر احتیاجی به تعبیه دودکش در ساختمان نیست.استفاده از سوخت گاز عملی تر وکم هزینه تر از گازوئیل است چرا که دیگر به منبع ذخیره گازوئیل وملزوماتی مثل سیستم پمپاژ سوخت و لوله کشیهای مربوطه نیازی نیست.
با استفاده از وسایل بازیابی گرما همواره با دستگاه چیلر می توان سایز دیگ را به میزان قابل توجهی کاهش داده وفضای بزرگی را در موتورخانه صرفه جویی کرد.
2-نصب برج خنک کن اغلب مشکلاتی را به همراه دارد.در بیشتر موارد،خصوصا در ساختمانهای بزرگ،استفاده از برج خنک کن ضروری است.چنانچه طبق طرح قرارباشد برج خنک کن روی سطح زمین مستقر شود باید حداقل 100فوت(30متر)با ساختمان فاصله داشته باشد به دو دلیل یکی دوری جستن از سروصدای برج خنک کن که موجب آزار ساکنین ساختمان می شود،ودیگری جلوگیری از ورود هوای مرطوب خروجی از برج خنک کن به داخل ساختمان از طریق درها وپنجره ها.
همین فاصله باید نسبت به پارکینگ نیز منظور شود چرا که رطوبت هوای خروجی از برج خنک کن به دلیل محتوای مواد شیمیایی آن ممکن است به رنگ اتومبیلها صدمه بزند.
وقتی قرار است برج خنک کن روی پشت بام نصب گردد باید حتما برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات و سروصدای آن به ساختمان تمهیدات لازم اندیشیده شوند.بعضی از انواع برج خنک کن نسبت به برخی دیگر کم صداتر هستند که این پارامتر هنگام انتخاب برج باید لحاظ شود.
کف برج خنک کن ،خاصه در انواع بزرگ آن باید روی شاسی فولادی به بلندی 4تا5 فوت(حدود5/1متر)قرار گیرد تا کارهای لوله کشی وتعمییر ونگهداری به راحتی صورت پذیرند.
- فضای لازم برای اتاق هواساز وبادزن
در ساختمانهای چندطبقه اتاقهای هواساز وبادزن زیرزمینها وطبقه اول معمولا در طبقات پایینی ساختمان در نظر گرفته می شوند حالا یا در خود زیرزمین یا در طبقه دوم.چنانچه اتاقهای هواساز در طبقه دوم باشند،دسترسی به هوای تازه خارج وتخلیه هوای داخل وهمچنین نقل وانتقال تجهیرات راحت تر است.در ساختمانهایی که سطح زیربنای طبقات وسیع باشد اغلب از چند اتاق هواساز در هر طبقه استفاده می شود.
اما در بسیاری از ساختمانهای مرتفع یا اصطلاحا"برج"ممکن است یک اتاق هواساز برای10تا20 طبقه مورد استفاده قرار گیرد ؛یک اتاق هواساز برای طبقات پایینی ،یکی برای طبقات میانی ساختمان ویک اتاق هواساز هم روی پشت بام برای طبقات بالایی ساختمان.
مقررات جدید بناهای مرتفع ایجاب میکند که ساختمانها در سطح یا ارتفاع به چند بخش تقسیم شوند تا ایمنی ساکنین در صورت بروز آتش سوزی بهتر تامین گردد واین ممکن است روی تعداد و وسعت اتاقهای هواساز و محل آنها تاثیر بگذارد.ولی به هر حال محل اتاق هواساز باید در جایی باشد که از نظر کانال کشی حداکثر تسهیلات وحداقل هزینه را در بر داشته باشد.
-شفتهای داخلی(Interior Shafts)
شفتهای داخلی همان کانالهای قدیمی هستند که از درون آنهاکانالهای رفت وبرگشت هوا لوله کشی آب رفت(از)وبرگشت(به)چیلر،لوله کشی رفت وبرگشت سیستم گرمایش،سیم کشی های برق،وخلاصه تمامی شریانهای تاسیسات ساختمان عبور می کنند.
این مهم است که شفتها از راه پله وچاه آسانسور حداقل دوبرابر عرض خود فاصله داشته باشند تا بتوان در هر طبقه کار لوله کشی،کانال کشی وسیم کشی را در سقف یا کف به مقصد مورد نظر انجام داد.عموما اجرای شفتهایی با نسبت ظرافت(Aspect Ratio) از2:1 تا4:1 راحت تر از شفتهای گرد است.سایز ،تعداد ومحل شفتها در ساختمانهای مرتفع حائز اهمیت است.از دیدگاه مهندسی،مطلوب این است که کانال کشی بیشتر به طور قائم صورت گیردوحتی المقدورکانال کشی افقی کمتر باشد تا هزینهای مربوطه کاهش یابد؛
بالانس سیستم آسانتر صورت گیرد،برخورد با سیستم لوله کشی و ستونهای فلزی ساختمان وسیستم روشنایی وغیره کمتر شود وبالخره به مهندس معمار این امکان را بدهد که فاصله کف تا کف طبقات را کم کند.تعدادشفتها تابعی از فرم و وسعت ساختمان است.اما در ساختمانهای بزرگ از جنبه های مختلف ،عاقلانه تر این است که بجای یک شفت بزرگ،چندشفت کوچکتر منظور گردد.همچنین ممکن است مطلوب باشد که شفتهای کانالهای رفت وبرگشت مجزا باشند تا شمار تقاطع کانالها به حداقل رسیده وکار کانال کشی راحت تر صورت پذیرد.ایده آل این است که برای شفتها10تا15 درصد فضای اضافی جهت توسعه یا تغییرات آینده منظور گردد.
- نقل وانتقال دستگاهها وتجهیزات
در طراحی صحیح موتورخانه تاسیسات یا اتاقهای هواساز وبادزن باید مسئله نقل وانتقال دستگاه های بزرگ وسنگین به داخل اتاق وبالعکس کاملا مورد توجه قرار گیرد.چه در غیر این صورت هزینه نقل وانتقالات وتعمییرات سیستم زیاد خواهد بود.
آب استخر بايد بگونه اي در جريان باشد كه آب آلوده وارد تصفيه خانه شده و آب تصفيه شده جايگزين آن شود. بدين منظور آب تصفيه شده از قسمت كم عمق استخر كه معمولا بعلت تراكم افراد در اين قسمت آلوده ترين قسمت استخر است وارد استخر مي شود؛
و بالعكس ، از قسمت هاي عميق و سرريزها آب آلوده به تصفيه خانه بر مي گردد.
در طول يك عمليات تصفيه معمولي ، آب از طريق دو يا چند فاضلاب اصلي در كف استخر و چندين فاضلاب سطحي لبه استخر به سمت سيستم تصفيه يا تخليه هدايت مي شود.
سيستم فاضلاب اصلي معمولا در پايين ترين نقطه استخر قرار داده مي شود.بنابراين تمامي سطح استخر به سمت آن شيب دارد. بيشترين آلودگي و آشغال هايي كه به كف مي روند از طريق اين فاضلاب ها به بيرون هدايت مي شوند.
سيستم فاضلاب سطحي نيز همانند فاضلاب هاي اصلي عمل مي كنند فقط آن ها آب را از بالاترين سطح استخر مي مكند (0.5 سانتي بالاي آب). كف ابروها يا اسكيمرها كار جمع آوري تمامي آلودگي هاي سطح آب مانند مو ، روغن بدن و برگ را انجام مي دهند.
در اين سيستم يك در ب مسدود كننده شناور (لولايي) در ورودي عبور گاه آب به سمت داخل تعبيه شده و كار آن گرفتن موثر آشغال هاي سطح آب است و در نهايت آب از ميان صافي كه آشغال هاي بزرگتر را مي گيرد عبور مي كند.
بعلاوه ورودي اصلي سيستم فاضلاب سطحي داراي يك ورودي همسان ساز آب نيز مي باشد تا از ورود هوا به پمپ ها (در صورت پايين آمدن سطح آب تا زير ورودي اصلي) ممانعت گردد.
اين سيستم هاي ايمن معمولا داراي تعداد زيادي مكنده سطحي و اصلي مي باشد تا خطر مكش و نگه داشتن افراد و هوا گرفتن پمپ ها در مقابل اين فاضلاب ها برطرف گردد. البته در مواردي كه تاسيسات بزرگ است اين آلودگي ها از طريق سرريزهاي (سرپوش مشبك (gutter) پيرامون استخر جمع آوري مي شوند.
مخزن جبراني
مخزني است كه در كنار استخر ساخته مي شود آب از سرريز و از قسمت انتهاي استخر وارد اين مخزن مي شود و آب جبراني مورد نياز توسط يك شير شناور و يا يك شير برقي وارد مخزن جبراني مي گردد و اگر اين مخزن وجود نداشته باشد آب مستقيما وارد استخر خواهد شد.
شايد ورود آب سرد به استخر خوشايند شناگران نباشد لذا در مواردي آب ذخيره را به كمك يك مبدل(منبع دو جداره) ويك پمپ خطي مرتبا سيركوله مي كنند تا دماي آب جبراني با دماي آب استخر يكسان باشد.
در استخرهاي خانگي ممكن است خود استخر بعنوان مخزن عمل كرده وآب مستقيما توسط پمپ به استخر كشيده مي شود اما مزيت وجود مخزن آب در مدار تصفيه اين است كه آب ورودي به استخر نه تنها تصفيه بلكه گرم نيز شده وسپس وارد استخر مي گردد. نحوه اتصال لوله آب جبراني به تاسيسات استخر در قسمت لوله كشي توضيح داده خواهد شد.
ظرفيت مخزن مكش براي يك استخر استاندارد بايد حداقل 500گالن بوده و جهت حفاظت آب شهر هنگام نصب شير شناور بايد يك فوت ارتفاع اضافي ، نسبت به سطح آب مخزن براي آن منظور نمود. قطر يك مخزن با چنين ظرفيتي 5/4 فوت و ارتفاع آن 5/5 فوت مي باشد.اين تانك بايد مجهز به اتصالات تخليه و سرريز باشد تا خطربي آب شدن پمپ و چرخيدن پروانه آن را در هوا به حداقل كاهش دهد.
سیستم لوله کشی جکوزی (Jaccuzi piping system)به مسیر گردش آب در جکوزی گفته می شود. مسیری که آب در مدار گردش آب جکوزی ها طی می کند مشابه با مدار گردش آب استخرهاست. البته مدار گردش آب استخر و جکوزی ممکن است مشترک و مجزا باشد که هریک مزایا و معایب مخصوص خود را دارد. جکوزی ها به لحاظ سیستم لوله کشی ممکن است مجهز به خط تخلیه اصلی، اسکیمر یا هردوی آن ها باشد. در بعضی از جکوزی ها چند دریچه تخلیه در نظر گرفته می شود تا در مواقعی که یکی از دریچه ها توسط دست یا پای شناگرانمسدود شد، تخلیه آب از طریق سایر دریچه ها امکان پذیر باشد.
در جکوزی ها اسکیمر معمولا به صورت یک واحد مجزا و قابل حمل ساخته شده و در لبه کاسه جکوزی قرار می گیرد. در بعضی از جکوزی های قابل حمل، اسکیمر مجهز به یک فیلتر فشنگی است. بعضی از اسکیمرهای استخرها نیز شامل شیر کنترل سطح آب و واحدهای کلر زنی خودکار نیز هستند.
از آنجا که جکوزی ها معمولا عمق کمی دارند قدرت مکش بالا در دریچه های تخلیه آن ها موجب ایجاد گرداب در داخل جکوزی می شود که برای جلوگیری از بروز این مشکل دریچه تخلیه آن ها معمولا با درپوش های محدب تخلیه ضد گرداب پوشانده می شود. در شکل زیر طرحواره ای از مدار مستقل گردش آب جکوزی ها و اسکیمرهای قابل حمل و اسکیمرهای مخصوص جکوزی نشان داده شده.
1. استفاده از مصالح و لوله های استاندارد و دارای گواهی مرکز تحقیقات ساختمان و گواهی بهداشت معتبر در لوله کشی آب بهداشتی و گرمایشی الزامی است.( استفاده از لوله های تک لایه و نیز لوله های پنج لایه PERT-AL-PERTو PE-AL-PE در لوله کشی آب گرمایشی مجاز نمی باشند)
2. با توجه به تراز یخ بندان 80cm در مشهد، لوله ها در عمق مناسبی از کف پیلوت دفن گردند.
3. ترنچ گذاری جهت جلوگیری از آسیب دیدن لوله ها در کف پیلوت به درستی انجام گردد.
4. عایق بندی لوله های در معرض یخ زدگی در پیلوت انجام گردد.
5. سطح لوله آبرسانی در سراسر مسیر حداقل 30cm بالاتر از سطح روی لوله های فاضلاب باشد.
6. برای ساختمانهای بیشتر از سه طبقه از پمپ و منبع ذخیره آب استفاده شود.
7. بوستر پمپ هر واحد پس از منبع ذخیره نصب گردد.
8. شیر قطع اصلی روی لوله ورودی آب به هر واحد یا ورودی کلکتور هر واحد نصب گردد.
9. لوله های آب بهداشتی و گرمایشی هر طبقه در همان طبقه اجرا گردد و عبور لوله ها از واحد دیگر و یا فضای مشاع مجاز نمی باشد.
10. لوله کشی آب مربوط به طبقه اول در سقف پیلوت که از قسمتهای مشاء ساختمان است مجاز نمی باشد.
11. در کف تر(زیر عایق رطوبتی) لوله گذاری و دفن اتصالات انجام نشود.(لوله گذاری لوله های پنج لایه بدون اتصالات در کف تر مجاز می باشند.)
12. دسترسی تعمیراتی شیرها مناسب باشند و شیر آلات با مصالح ساختمانی پوشیده نگردند.
13. حرکت لوله های پلیمری روی دیوار از کنج ها انجام شود .(حرکت افقی روی دیوار بدلیل احتمال سوراخکاری دیوارها مجاز نمی باشد.)
14. در عبور لوله ها از دیوارها غلاف گذاری انجام گردد.
15. کلیه تغییر مسیرهای لوله های تک لایه توسط اتصالات انجام گردد.
1. قطر دودکش شومینه/پکیج/آب گرم کن دیواری 15cm در نظر گرفته شود و نیز دودکش ها به هیچ وجه مشترک کار نشوند.
2. قطر دودکش بخاری/آب گرم کن زمینی 10cm در نظر گرفته شود و نیز دودکش ها به هیچ وجه مشترک کار نشوند.
3. دودکشها در دیوار مشترک یا سقف کاذب حمام یا توالت اجرا نگردند و 5cm تا دیوار مشترک فاصله داشته باشند.
4. دود کش ها با زدن بست کمربندی در محل اتصال هم محور و دودبند گردند و دود کش های ترکدار تعویض گردند.
5. به منظور جلوگیری از گرفتگی، لوله دودکش ها تا 20cm پایین تر از پایین ترین لوله رابط به دودکش قائم امتداد یابند.
6. در سوراخ کردن دودکش ها دقت لازم انجام شود تا مشکل دودکش مشترک سهواً ایجاد نگردد.
7. درصورت عبور دودکش از مجاورت لوله های آب یا فاضلاب فاصله مجاز رعایت شود یا عایقکاری مناسب انجام گردد.
8. در ساختمانهای بلند تر از 5 طبقه از بخاری بعنوان وسیله گرمایشی استفاده نشود. (ساختمانهای بلندتر از 5 طبقه (ارتفاع دودکش بیش از 15 متر) مجاز به استفاده از بخاری بعنوان وسیله گرمایشی نمی باشند.)
9. از لوله های فنری آلومینیومی بجای دودکش های گالوانیزه به هیچ وجه استفاده نگردد.
10. دودکش مستقل به تعداد واحدها برای پکیج / شومینه / بخاری در پشت بام در نظر گرفته شود.
11. ارتفاع 1 متر از کف بام و 60cm از جان پناه (و هر نقطه از ساختمان یا ورودی های هوای ساختمان در شعاع 3 متری)در دودکش ها رعایت گردد.
12. برای تمام دودکش ها کلاهک Hنصب گردد.
13. دودکش ها از خود نوری عبور نداده و به درستی دودبند باشند.
14. برای جلوگیری از برگشت دود از نصب دودکش در مناطق پر فشار نظیر کنج ها اجتناب شود.
15. دودکش های در مجاورت هم بصورت اریب نصب گردند.
16. محدودیت حداکثر ارتفاع قائم 15m و افقی 60cm جهت دودکش ها رعایت گردد.(اگر لوله عایق شود حداکثر ارتفاع قائم تا 30m و افقی تا 3m نیز مجاز است)
17. اگر هواکش ها و دودکش ها در مجاورت کولرند 1.5m از کولر بلندتر باشند.
18. در صورتی که بدلیل بلند بودن ساختمان یا قرار گرفتن لوله در جدار ساختمان احتمال رسیدن بخارات آب به نقطه شبنم وجود داشته باشد جدار خارجی لوله عایق گردد.
19. درخصوص جنس دودکش تمهیدات لازم انجام گردد.
20. دودکش حتی الامکان مستقیم و بدون انحراف تا بالاترین نقطه بام هدایت گردد.
21. درصورت قرار گرفتن دودکش در داکت ساختمانی داکت مذکور از بالا با هوای آزاد در ارتباط باشد.
در نصب پمپها باید همواره سعی نمود پمپ را پائین تر از سطح منبع مکش قرار داده تا فشار مکش مثبت ایجاد گردد، و در صورتیکه این امر در بعضی از شبکه های آبرسانی مقدور نباشد، تا آنجائیکه وضع ایستگاههای پمپاژ اجازه می دهد باید سعی نمود پمپ نزدیک سطح مایع منبع مکش قرار گیرد تا اختلالات کمتری در کار پمپ ایجادگردد . مسیر لوله کشی باید مستقیم و از ایجاد خمها و زانوها و لوازمات لوله کشی نه چندان مورد نیاز اجتناب ورزید ، بین زانوئی و محل اتصال مکش باید لوله مستقیمی بطول لااقل 5 برابر قطر مکش فاصله ایجاد نمود . چرا که در غیراینصورت فشار مکش نامتعادلی ایجاد شده و یکطرف چشمه پروانه و محفظه مکش پر تر از طرف دیگر گردیده و تلفات هیدرولیکی پمپ زیاد و راندمان پمپ کم می گردد .
Image may be NSFW. Clik here to view.
باید قطر لوله مکش یک نمره بیشتر از قطر مجرای رانش بوده و عمق مکش بین 4.5 تا 6 متر باشد ، لوله مکش باید کاملاً آب بندی بوده و از محبوس نمودن هوا در لوله مکش اجتناب ورزید ، در قسمت اعظم لوله ورودی پمپ ، فشار هوا کمتر از فشار جو بوده و برای مطمئن شدن از آب بندی لوله ورودی بعد از کارگذاری ، یک شعله به قسمتهای اتصالی نزدیک می کنند در صورتیکه درزی موجود باشد شعله بطرف لوله کشیده می شود لوله مکش باید 1 تا 2 متر پائین تر از حداقل سطح آب چاه باشد تا هوا وارد پمپ نگردد در قسمت رانش پمپ شیر یک طرفه جهت جلوگیری از حرکت معکوس آب و شیر تنظیم جهت کم و زیاد نمودن آب تعبیه نموده با صدمه ای به پمپ وارد نگردد.
جهت نصب پمپها اصولاً یک شاسی محکم برای موتور و پمپ درنظر گرفته و از ایجاد نامیزانی که سبب فرسوده شدن بوشهای اتصال و یاتاقانها و احتمالاً شکستن محور پمپ می گردد جلوگیری می شود همواره باید سعی نمود محور پمپها باموتور محرک آن در کارخانه میزان شود که این میزان نباید در اتصال و نصب پمپ بهم بخورد.
Image may be NSFW. Clik here to view.
معمولاً صفحه ای به ضخامت 2.5 تا 4 سانتیمتر بین صفحه زبری پمپ و سطح بالائی فنداسیون در نظر گرفته می شود که با ملات سیمان پوشیده شده تا ناصافیهای بالائی فونداسیون اصلاح و حرکت جانبی صفحه زبری پمپ کم شود درمسیر رانش پمپ ، یک شیر دروازه ای و یک سوپاپ کنترل قرار می دهند ، کار این سوپاپ حفظ پمپ در مقابل فشارهای اضافی وارد بر پمپ است. سوپاپ انتهای لوله مکش باید لااقل 1.5 متر از سطح مایع مکش پائین تر بوده و پمپ نیز باید به سطح منبع مکش نزدیک باشد . پمپ و موتور را باید روی فونداسیون محکمی نگهداشت تا تنظیم آن خراب نگردد در غیر اینصورت بوشهای اتصال محور پمپ و موتور نیز یاتاقانهای آن خراب و سبب شکستگی محور می گردد .
پمپ ابتدا در هندوستان و مصرو چين و يونان وروم قديم براي نقل انتقال آب مورد استفاده قرار گرفته و اينك بعد از الكترومو تورها پر مصرفترين ماشين صنعتي جهان است كه توسط آنها فرارترين مواد از قبيل اتر وغليظ ترين مواد از قبيل لجن وگل ولاي غليظ و سرب مذاب و مايعاتي با دماي 550 درجه سانتيگراد جابه جا مي گردد.
تعريف پمپ :
پمپ عبارت از ماشيني است كه بتواند سيالات غير قابل تراكم را از مكاني به مكان ديگر جا به جا نمايد . اين ماشين از يك از يك يا چند چرخ كه به دور محوري دوران ميكند تشكيل يافته و هر چرخ دارا ي تعدادي پره است كه بطور قرينه نسبت به محور دوران قرار دارند . پره ها در بين خود كانالهايي تشكيل مي دهند كه سيال هنگام عبور از اين كانالها با ماشين تبادل انرژي مي كندبر اين اساس است كه پمپها را درموارد زير بكار مي برند :
1- نقل و انتقال آب از رودخانه ها و درياچه ها به مخازن تصفيه آب .
2- نقل و انتقال آب از تصفيه خانه ها وچاههاي عميق و نيمه عميق به مخازن ذخيره زميني و هوايي 3- استفاده در سيستمهاي تصفيه فاضلاب و حمل لجن و پسآب صنعتي.
Image may be NSFW. Clik here to view.
عناصر سازنده پمپ :
برحسب آنكه هر پمپ از يك يا چند چرخ (كه خود داراي چند پره است) تشكيل شود پمپ را يك طبقه و يا چند طبقه گويند . پمپهاي يك طبقه از قسمتهاي زير كه سيال از آنها عبور مي كند تشكيل يافته است : الف- هدايت كننده : نقش آن هدايت و تامين يك سرعت مناسب براي سيال از ورود به پمپ تا ورود به چرخ است . ب – چرخ : از عناصر اصلي پمپها است كه تبديل انرژي جنبشي به فشاري بين سيال و ماشين را انجام مي دهد . چرخها از نقطه نظر مسير حركت سيال به چهار نوع ، شعاعي و محوري و مختلط و نيمه شعاعي تقسيم مي گردد. در چرخهاي شعاعي مسير حركت سيال در عبور از چرخ متحرك ، عمود بر محور دوران است . در چرخهاي محوري مسير حركت سيال درعبور از چرخ متحرك در امتداد محور دوران پمپ است . در چرخهاي مختلط مسير حركت سيال در عبور از چرخ با محور دوران پمپ زاويه مي سازد . و در چرخهاي نيمه شعاعي مسير حركت سيال بطور محوري نسبت به پمپ بوده و بطور شعاعي خارج مي گردد . چرخها از نقطه نظر وجود جدار جانبي به سه دسته بسته و نيم بسته و باز تقسيم مي گردد. در چرخهاي متحرك بسته پره ها در دو طرف توسط دو جدار جانبي نگهداري شده و بعلت مينيم بودن تلفات راندمان آن ماكزيمم است . درچرخهاي متحرك باز پره ها داراي جدار جانبي نبوده و فقط به محور پمپ وصل مي شوند ، تلفات ، نشتي در آن زياد و راندمان پمپ كم است . در چرخهاي متحرك نيم باز ، پره ها از يكطرف توسط جدار جانبي نگهداري شده است . چرخها معمولا از چدن و يا برنز ساخته مي شود.
Image may be NSFW. Clik here to view.
مسير سيال در پمپها :
اگر فاصله ذرات سيال (خطوط جريان) از محور از ورود به چرخ در قسمت مكش تا خروج آن در قسمت رانش تقريبا ثابت باشد پمپ را محوري گويند .
ارتفاع اينگونه پمپها كم وليكن دبي آنها زياد و سرعت دوراني آنها 8000 تا 16000 دور در دقيقه مي باشد .
و اگر مسير سيال از چرخ عمود بر محور چرخ باشد پمپ را شعاعي (سانتريفوژ ) گويند .
ارتفاع اينگونه پمپها زياد ليكن دبي آنها كم و سرعت دوراني آنها به 3000 دور در دقيقه مي رسد.
راندمان كلي پمپها :
راندمان كل پمپها عبارت است از قدرت مفيد موجود در سيال به قدرت داده شده به پمپ يعني ثابت مي شود كه راندمان كل پمپها از حاصل ضرب راندمان داخلي پمپها و راندمان حجمي (مربوط به تلفات دبي نشتي خارجي) و راندمان مكانيكي (مربوط به تلفات مكانيكي) تشكيل مي گردد ، به عبارت ديگر راندمان كل پمپها عبارت است از حاصلضرب راندمانهاي فوق ، در حقيقت سه جزء راندمانهاي هيدروليكي ، حجمي ، مكانيكي ، را مي توان به صورت زير برشمرد :
الف- راندمان هيدروليكي :
يعني نسبت بين ارتفاع بدست آمده به ارتفاع تيوريكي كه پمپ دريافت مي كند (جريانهاي گردابي و سايشهاي ذرات آب با جدار پمپ و سايش و برخورد ذرات به همديگر سبب ايجاد تلفات مي گردد.)
ب –راندمان حجمي :
يعني نسبت بين گذر آبي كه پمپ بيرون مي دهد به گذر آبي كه وارد پمپ مي گردد (نشتهاي آبي در اثر آب بندي نبودن احتمالي پمپ از شيارها و درزهاي پمپ به بيرون نشت مي كند ، سبب توليد چنين تلفاتي مي گردد.)
ج –راندمان مكانيكي :
يعني نسبت بين قدرتي كه از طرف پره هاي پمپ به آب وارد مي شود به قدرتي كه توسط موتور به پمپ داده مي شود . (سايش در ياتاقانها و كاسه نمدها و قسمتهاي مكانيكي پمپ سبب توليد چنين تلفاتي مي گردد.) بايد خاطر نشان كرد كه راندمان كلي پمپها معمولا بين 50% تا 90% مي باشد.
ارتفاع مكش در پمپها :
ارتفاعي كه يك پمپ سانتريفوژ بتواند بالاتر از سطح آزاد آب قرار گيرد ارتفاع مكش ناميده مي شود .
ارتفاع مكش مناسب براي پمپهاي گريز از مركز بستگي به عوامل زيردارد :
1- سرعت گردش پمپ
2- دبي پمپ
3- ارتفاع مكانيك پمپ
4- افت فشار در داخل پمپ
5- درجه حرارت محل نصب پمپ
6- ارتفاع محل نصب پمپ نسبت به سطح دريا
كه عوامل فوق سبب افزايش و يا كاهش ارتفاع مكش مي گردد.
في المثل اگر سرعت گردش و ارتفاع مكانيكي پمپ ثابت باشد هر اندازه دبي پمپ بيشتر باشد عمل مكش كمتري احتياج است.
و يا اگر دبي پمپ ثابت باشد هر اندازه ارتفاع مكانيكي پمپ زيادتر باشد عمل مكش كمتري سلامتي پمپ را تضمين خواهد نمود .
و يا اگر دبي پمپ ثابت باشد، هر اندازه سرعت گردش پمپ بيشتر باشد عمق مكش را كمتر بايد انتخاب نمود. گذشته از آن اصولاً با كم شدن فشار هوا ، درجه حرارت لازم جهت تبخير آب در آن محيط كم مي گردد بطوريكه در فشار مطلق 2/0 تا 5/0 اتمسفر در لوله هاي مكش پديده تبخيري در آب رخ مي دهد و سبب قطع جريان آب در لوله مكش مي گردد .
